حمزه آباد، حاشیه ای خیلی بزرگ، خیلی محروم!

حمزه آباد، حاشیه ای خیلی بزرگ، خیلی محروم!
امروزه برنامه ریزی بصورت محله محوری در کانون مباحث توسعه پایداری شهری قرار دارد و مدیران شهری درصدد یافتن روش های نو در مدیریت اجتماعات محلی هستند. شورایاری محلات، طرح های توانمند سازی محلات مسئله دار، طرح های نوشهرگرایی، پروژه های بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده، طرحهای بازآفرینی محلات فرسوده و ناکارآمد، پروژه های محله سالم و طرح های استراتژیک و راهبردی با نگاه محله ای و مشارکتی نمونه ای از رویکردهای جدید مدیریت شهری بشمار می روند که اخیرا در کشور ما هم مورد توجه قرار گرفته اند.

شهر بانه از جمله شهرهایی است که بر اثر رونق فعالیت های تجاری در سه دهه گذشته با هجوم مهاجران از نقاط روستایی شهرستان و سایر شهرهای استان و خارج از استان مواجه شده است که یکی از پیامدهای رشد بی رویه شهر در شکل گیری نقاط حاشیه ای و تشدید این پدیده در محلات فرودست قابل مشاهده است. بر اساس برآوردها حدود یک چهارم جمعیت شهر(۳۰ هزار نفر) در محلات حاشیه ای و مسئله دار زندگی می کنند.

محله حمزه آباد یکی از بزرگترین محلات حاشیه ای و فرودست شهر بانه محسوب می شود که اگرچه در جریان رشد شهر در بخش های شمالی در طی چهار دهه گذشته رشد یافته است اما همچنان از کمبود امکانات و خدمات شهری رنج می برد. این محله که قسمت عمده نوار شمالی بانه در دامنه کوه دوزین را در بر می گیرد در حدود ۹ هزار نفر جمعیت داشته در قسمت هایی از آن دارای شیب زیادی بوده و در عین حال از فاصله نزدیکی به خط گسل پیرانشهر- ماکو که ۱۰ کیلومتری شمال شهرستان عبور می کند برخوردار بوده و به عنوان یکی از محلات با خطرپذیری بالای زلزله شناخته می شود بخصوص که تعداد زیادی از واحدهای مسکونی محله از مقاوم سازی بالایی برخوردار نیستند. همچنین به سبب نفوذ مالکین و عدم نظارت دقیق شهرداری، نظام شبکه معابر در این محله متناسب با اصول فنی و شهرسازی طراحی نشده با مشکل کوچه های باریک و غیراستاندارد و عدم آسفالت برخی معابر مواجه می باشد که در فصل بارندگی مشکلات عدیده ای را از نظر تردد و آبگرفتگی ایجاد میکند.

حمزه آباد به لحاظ دسترسی به امکانات و خدمات شهری از شرایط فوق العاده ناگواری برخوردار است. از نظر خدمات آموزشی این محله حتی از داشتن یک مدرسه ابتدائی( به غیر از دبستانی که در کنار مسجد قبا در حال احداث است) و مهد کودک هم محروم است در حالی که بنابر استانداردها باید از تمامی مدارس آموزشی در کلیه سطوح کودکستان، ابتدائی، راهنمایی و دبیرستان برخوردار می بود. به لحاظ خدمات درمانی به غیر از یک پایگاه کوچک بهداشتی فاقد درمانگاه و مراکز درمانی و پزشکی بوده فاصله زیادی هم با بیمارستانها و مراکز بهداشتی و درمانی سطح شهر دارد. این محله بر خلاف استانداردهای رایج فاقد حتی یک متر فضای سبز و پارک می باشد. کودکان و زنان دو قشری هستند که بیشترین آسیب را در این زمینه به لحاظ جسمی و روحی متحمل می گردند. عدم دسترسی به مراکز ورزشی و تفریحی از دیگر مشکلات اساسی این محله است که نارضایتی نوجوانان و جوانان محله و آسیب پذیری آنان را به دنبال دارد.

در کنار مشکلات فوق الذکر، بیکاری و پایین بودن درآمد خانوارهای محله حمزه آباد اکثر ساکنان را به سمت فعالیتهای کارگری، شغلهای کاذب و کولبری سوق داده است. با وجود تمام این مشکلات، حمزه آباد هیچ وقت در کانون توجه مسئولان و مدیران شهری نبوده است. در طرحهای جامع و تفصیلی بانه حمزه آباد جایگاهی در حد یک محله خوابگاهی داشته که نیازهایش را باید از محلات پایین دست و اطرافش تامین کند.

اخیرا راه و شهرسازی به همراه شهرداری و فرمانداری بانه و سایر ادارات شهر طرح بازآفرینی محلات فرسوده و ناکارآمد را تهیه کرده و حدود ۱۶ پروژه را در سطح محلات شهر شناسایی و به مرحله تصویب و اجرا گذاشته اند که حمزه آباد هیچگونه سهمی در این پروژه ها ندارد انگار اینکه مدیران شهری ما بزرگترین محله ناکارآمد و فرودست شهر را یا نمی بینند و یا می بینند ولی قادر به درک کمبودها و مصاحب ساکنان نیستند.

واقعیت این است که قسمت عمده محله حمزه آباد در محدوده شهر قرار داشته خانوارهای این محله به مانند سایر شهروندان هزینه های شهرداری و مالیات پرداخت می کنند لذا وظایف قانونی و عدالت اجتماعی و کرامت انسانی طلب می کند که مسئوالان شهری هم در طرح بازآفرینی و هم در طرح جامع شهر بانه که هر دو در مرحله تهیه و تصویب هستند تجدید نظر اساسی نموده حمزه آباد را در اولویت برنامه ریزی و محرومیت زدایی از نظر امکانات و کاربریهای عمومی قرار دهند. مسئولان بدانند که حتی با استانداردهای قرون وسطائی هم برای روستاهای کمتر از ۵۰۰ نفر هم بایستی خدمات آموزشی و درمانی و رفاهی و … در نطر گرفته می شد لذا شایسته نیست محله ای ۹ هزار نفری که جمعیت و مساحتش به تنهایی در حد یک شهر کوچک می باشد اینچنین مورد بی مهری و فراموشی قرار گیرد.

در پایان پیشنهاد می گردد که قسمتهای نوار شمالی محله که از موقعیت مناسبی از لحاظ دید و منظر برخوردار است را برای احداث یک مجموعه تفریحی، رفاهی و ورزشی اختصاص بدهند. همچنین در کنار احداث پردیس سینمایی، زمینهای وقفی و بافتهای خالی محله از جمله اراضی اطراف دانشگاه آزاد و اداره هواشناسی را به نیازهای اساسی تر ساکنان محله همچون کاربریهای آموزشی و درمانی که با شأن و منزلت انسانی و سلامت جسمی و روانی افراد در ارتباط است اختصاص دهند.

دکتر بختیار عزت پناه-عضو هیات مدیره انجمن آشتی